İlk yazımızdaki programı indirip inceleyen - şu an itibarıyla 4 kişi - ÇOK! sayıda insandan biriyseniz Programın YSA yı uygulayan kısımının Heasapla fonksiyonun içinde olduğu ve Normalizasyon kısımlarını saymaksak üç beş satırdan oluştuğunu görmüşsünüzdür. Peki bu işler bu kadar kolaymı ?
cevap veriyorum Hayır. İsterseniz o üç beş satırı yazabilmek için neler yapmamız gerektiğine bir bakalım.
YSA ya bir şeyler öğretebilmek için eğitim gerekli, Eğitim içinse veri.
Sınıflandırma yapmamız için etkili olan faktörler tespit edilir - Giriş değişkenleri - Sonuçta bu faktörlere göre bir sınıflara ulaşırız -Çıkış değerleri - İşte Bu giriş ve çıkış değerleri YSA nın giriş ve çıkış değerleri oluyor.
Peki YSA verileri doğrudan verebilirmiyiz ?
Malesef veremeyiz. YSA da katmanlar arasında veri iletişimi bir çeşit aktivasyon fonksiyonundan geçerek sağlanır. Bu fonksiyonlarda tipine göre (0 - 1 ) yada (-1 1) aralığında sonuçlar verir. Bu durumda bizim verilerinizi bu aralıklara çekmemiz lazım. Peki Bu normalizasyon işlemini nasıl yapacağız. Değişkenin en küçük (min) ve en büyük (max) değerleri tespit edilir ve bir aralık hesaplanır
range = max-min
Biz bu uygulamamızda ( 0 - 1) aralığını kullandığımızdan normalizasyon formülümüz şöyle oluyor.
Norm(x)= (x-min)/range
ufak bir tavsiyede bulanayım değişkenin veri kümesinden tespit ettiğimiz min max değerlerini aralığı hafifçe açacak şekilde genişletirseniz daha iyi olur. bu arada sizede ufak bir ev ödev i! (-1 - 1) aralığında normalizasyon için gereken formülüde siz bulun.
Giriş değişkeni eğer mantıksal bir değişkense, (doğru-yanlış) gibi sadece iki değeri içeriyorsa normalizasyonu gayet kolay değerin biri 0 diğeri 1 olarak YSA ya bildirilir.
Peki değişken eğer sayısal değilse ne yapacağız mesela bizim örneğimizde "chest pain type"
göğüs ağrısı tipi diye bir değişken var ve bu değişken {angina, abnang, notang, asympt} gibi 4
değişik tipten oluşuyor. Bu durumda yapacağımız şey bu tip değişkenleri mantıksal değişkenlere
bölmek yani chest pain type değişkenini 4 adet mantıksal alana yayıyoruz eğer ağrı tipi
angina ise 1 0 0 0 yok notang ise 0 0 1 0 gibi.
Şimdi gelelim verilerimize verilerin aslı aşağıdaki gibi bir matriste tutuluyor
60, male, asympt, 140, 293, fal, hyp, 170, fal, 1.2, flat, 2, rev, sick.
37, male, notang, 130, 250, fal, norm, 187, fal, 3.5, down, 0, norm, buff.
64, male, angina, 110, 211, fal, hyp, 144, true, 1.8, flat, 0, norm, buff.
bu matriste 14 sütün var ilk 13 ü giriş değişkenleri son sütün çıkış değişkeni. fakat biz bu
değişkenleri YSA ya aktarabilmek için normalize ederken sütün sayımız 25 e çıkıyor nasıl mı oluyor bakınız
ANN Dizaynı
| Inputs
| ------------------------
| -- 1. age : 1 sütun
| -- 2. sex : 1 sütun
| -- 3. chest pain type (4 values) : 4 sütun
| -- 4. resting blood pressure : 1 sütun
| -- 5. serum cholestoral in mg/dl : 1 sütun
| -- 6. fasting blood sugar > 120 mg/dl : 1 sütun
| -- 7. resting electrocardiographic results (values 0,1,2) : 3 sütun
| -- 8. maximum heart rate achieved : 1 sütun
| -- 9. exercise induced angina : 1 sütun
| -- 10. oldpeak = ST depression induced by exercise relative to rest : 1 sütun
| -- 11. the slope of the peak exercise ST segment : 3 sütun
| -- 12. number of major vessels (0-3) colored by flourosopy : 4 sütun
| -- 13. thal: ( normal, fixed defect,reversable defect) : 3 sütun
25 giriş
| Outputs
| ------------------------
| Absence (1) or presence (2) of heart disease 1 sütun
1 Çıkış
evet Elimizdeki 180 adet veriyi bin bir meşakkatle normalize ettiktten sonra ikiye ayırıyoruz.
155 adedi eğitim için 25 adedi test için. ve verileri FANN kütüphanesinin standartına uygun olarak kaydediyoruz. - FANN kullanımı yazılarım -
Bundan sonrasını FannTool'u kullanarak yapacağız. FannTool'u çalıştırın ve Eğitim için Training
Data File olaraka "heart_train_data.dat" yükleyin Artık Keyfinize ve tecrübelerinize göre eğitim denemelerinini yapabilrsiniz.
ilk etapta saklı katman sayısı (
# of Layer) ve bu katmanlardaki hücre sayılarını (
Hid Layer 1 ...) ayarlaya bilirsiniz.
İsterseniz Eğitim metodunu (
Detect Optimum Training Algorithm) ve Aktivasyon foksiyonlarını
(
Detect Optimum Activation Functions ) sizin için seçmesini istiyebilirsiniz.
Artık
Train -> Normal diyerek YSA eğitimini başlata bilirsiniz. Eğer Belirlediğiniz hata değerine yada altına ulaşıldığında Eğitilmiş YSA yı kaydetmek için sizden bir dosya ismi istenir. Bir isim verip kaydedin .net uzantılı olarak kaydetmeniniz iyi olur.
İşimiz bittmi ? ellbette hayır. Biz boşunamı test datası oluşturduk. Testing Data File olarak test dosyamızı yüklüyoruz.
Test ANN düğmesine basıyoruz. Bizeden eğitilmiş YSA dosyası isteniyor kaydettiğimiz .net dosyasını seçiyoruz. Sonuçta bize test verileriyle ulaşılan bir MSE (ortalama hata ) değeri hesaplanır.
Bu değer eğer çok yüksekse. Bizim YSA eğitimi iyi olmamış demektir. Tabiri caiz ise YSA mız Eğitim verilerini ezberlemiştir. Muhtemel sebeplerine gelirsek Düşük veri sayısı veya yüksek hücre sayısı veya istenen hata değerinin çok düşüklüğü....
Ama istenen ezberleme değil genellemedir. Böyle durumlarda eğitimi değişik kombinasyonları deyerek tekrarlamak gerekir.
Eğitimin bir diğer metoduda
Train->Cascade dir bu metodda YSA nın Saklı katmanlarını kendisi dinamik olarak belirler. Siz sadece kullanabileceği maksimum hücre sayısını belirtebilirsiniz. Bu değeri de FannTool Saklı katmanlardaki hücre sayılarını giriş ve çıkış hücre sayılarına ekleyerek hesaplar.
Bütün bunlardan sonra Eğitimizi tamamlayıp testimizi yapıp sonucunda tatminkar hata değerine ulaştıktan sonra yapılacak şey basit bir arabirim yazmaktırki onuda ilk yazımızda verdik.
Sizinde gördüğünüğüz gibi üç beş satırın arkasında epey bir emek var. İnşallah FannTool 'un ilerki versiyonlarında Veri işlemeyi nispeten kolaylaştıran bir kısımı da eklemeyi planlıyorum.
Artık nasip...
